In 2017 hebben onderzoekers van IQ Health (Radboudumc) de eerste Beter laten-lijst gepubliceerd.1 In 2023 waren zij verantwoordelijk voor een herziene Beter laten-lijst en een Beter doen-lijst (BDBL-lijst).2,3 Na publicatie hiervan droegen de onderzoekers de lijst over aan de beroepsvereniging Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN).
Sinds 2024 ligt het updaten en onderhouden van de BDBL-lijst bij het Kennisinstituut V&VN. Dit heeft in september 2025 de nieuwe BDBL-lijst gepubliceerd. Het is een update van de eerdere BDBL-lijst. Vanaf 2025 publiceert het Kennisinstituut V&VN jaarlijks een nieuwe top 5 Beter laten voor verschillende sectoren: de ziekenhuiszorg, wijkverpleging, verpleeghuiszorg en verstandelijk gehandicaptenzorg. In deze aflevering van Beter laten & Beter doen beschrijven we de nieuwe Beter laten- top 5 en de manier waarop deze tot stand is gekomen.
Proces
Voor de nieuwe BDBL-lijst heeft het Kennisinstituut V&VN zijn aanbevelingen geselecteerd uit richtlijnen die werden gepubliceerd sinds februari 2023. Alleen aanbevelingen die relevant zijn voor verpleegkundigen en verzorgenden zijn meegenomen. Aanbevelingen die alleen van toepassing zijn voor verpleegkundig specialisten zijn buiten beschouwing gelaten. Uitgesloten zijn ook aanbevelingen over handelingen waarvoor bijvoorbeeld eerst de hele beroepsgroep een aanvullende opleiding moet volgen of een vergoeding vanuit de verzekering moet worden geregeld.
Vervolgens is per aanbeveling een aantal zaken bepaald. Gaat het om een Beter doen- of Beter laten-handeling? Op welke sector en specifieke patiëntengroep is de handeling van toepassing? En welk thema staat centraal bij de handeling? Bij dit laatste kan bijvoorbeeld worden gedacht aan palliatieve zorg of wondzorg.
‘Veel aanbevelingen gaan over palliatieve zorg’
Tot slot zijn de Beter laten-handelingen geprioriteerd. Dit gebeurde via een landelijke online vragenlijst onder verpleegkundigen, verzorgenden en verpleegkundig specialisten. En tijdens een fysieke bijeenkomst, waar zorgprofessionals, patiëntvertegenwoordigers en beleidsmedewerkers een top 5 opstelden. Bij de prioritering is rekening gehouden met: de impact op de patiënt, grootte van de patiëntengroep, de huidige toepassing in de praktijk, tijd, geld en duurzaamheid. In het hele proces heeft het Kennisinstituut V&VN de werkwijze en inhoud afgestemd met een werkgroep. Die bestond uit verpleegkundigen en verzorgenden uit diverse sectoren. Het ging bijvoorbeeld om het vaststellen van selectiecriteria, controleren van sectoren en opstellen van de vragenlijst.
Vier lijsten
Voor vier sectoren is een top 5 Beter laten samengesteld: ziekenhuiszorg, wijkverpleging, verpleeghuiszorg en de verstandelijk gehandicaptenzorg. Sommige aanbevelingen zijn door meerdere sectoren geprioriteerd in hun top 5; in totaal staan er 13 unieke aanbevelingen in de vier top 5-lijsten (zie tabel 1). Het valt op dat veel aanbevelingen over palliatieve zorg gaan. Dit komt deels doordat Stichting Palliatieve Zorg Nederland (PZNL) in 2023 en 2024 relatief veel richtlijnen over dit onderwerp heeft gepubliceerd.
Tabel 1: Overzicht gekozen aanbevelingen
Daarnaast gaven zorgverleners tijdens de prioritering aan dat in de palliatieve fase nog regelmatig handelingen worden verricht die overbodig zijn en juist discomfort veroorzaken bij patiënten. Bijvoorbeeld intensieve wondverzorging. Deze handelingen zijn vaak curatief georiënteerd, terwijl in de palliatieve fase en zeker in de stervensfase de focus ligt op het voorkomen en verlichten van lijden.
Wat kan dit opleveren?
Door de Beter laten-handelingen uit de top 5 niet uit te voeren, kunnen zorgverleners onnodige belasting van de patiënt beperken. Ook kunnen ze hierdoor duurzamer werken en tijd en geld besparen. Voor twee aanbevelingen heeft IQ Health in opdracht van het Kennisinstituut V&VN gedetailleerder onderzocht en inzichtelijk gemaakt wat het, naast de beste zorg voor de patiënt, oplevert om ermee aan de slag te gaan.
‘Beperk onnodige belasting van de patiënt’
Eén van deze businesscases gaat over de aanbeveling ‘In de stervensfase: staak intensieve wondverzorging en beperk dit bij voorkeur tot het afdekken van wonden’. Uit deze businesscase blijkt dat zorgverleners minimaal 20 minuten besteden aan een wondzorgbehandeling, wondspoeling of VAC-therapie. Dit kan oplopen tot een uur. Stoppen met deze intensieve wondverzorging levert dus waarschijnlijk veel tijd op (zie figuur 1).
Figuur 1 Infographic: Wondzorg in de stervensfase
De nieuwe Beter Doen Beter Laten-lijst voor verschillende zorgsectoren is te vinden op: https://kennisplatform.venvn.nl/tools/beter-doen-beter-laten/
Referenties
- Dulmen SA, Verkerk EW, Huisman-Waal de G, e.a Een verpleegkundige en verzorgende beter-laten-lijst. Nijmegen: IQ healthcare; juli 2017.
- V&VN. Beter laten aanbevelingen, overall lijst 2023. www.venvn.nl/media/5cakusr2/beter-laten_lijst-algemeen-v2.pdf
- V&VN. Beter doen aanbevelingen, overall lijst 2023 www.venvn.nl/media/hdkojzft/beter-doen-lijst-algemeen.pdf
